गुरुवार, ३१ डिसेंबर, २०२०

घड्याळ आणि वास्तुशास्त्र...

 

  घड्याळ आणि वास्तुशास्त्र...

आपल्या घरात असणाऱ्या अत्यंत महत्वाच्या वस्तू म्हणजे आपल्या घरातील देवघर, आपल्या घरात असणार घड्याळ, कॅलेंडर, या काही अत्यंत महत्वाच्या वस्तू आहेत. मित्रांनो आज आपण घड्याळाच वास्तू शास्त्र पाहणार आहोत.घड्याळ ही वस्तू वेळ दर्शविते. आपलं जीवन सुद्धा निश्चित वेळेमध्ये बांधलेले आहे. आणि आपली जी वेळ आहे ही वेळ आपल्या घरात लावलेल्या घड्याळाशी खूप मोठ्या प्रमाणात जोडलेली असते.

जर हे घड्याळ तुम्ही चुकीच्या दिशेला लावले असेल, तर निश्चितच नकारात्मक परिणाम त्यापासून प्राप्त होतात. अनेक जणांच्या जीवनामध्ये दुर्भाग्य आपल्या


ला दिसून येत. कोणतही काम करू द्या त्या कामा मध्ये अपयश मिळत. कितीही मेहनत करूद्या पैसा येत नाही. यालाच आपण दुर्भाग्य अस म्हणतो. मित्रांनो कदाचीत तुमचे हे दुर्भाग्य तुमच्या घड्याळाशी जोडलं असावं.

काहींच्या जीवनामध्ये अनेक प्रकारचे अडथळे येतात, कुटुंबामध्ये भांडणे लागतात, घरातील लोक एकमेकांशी वाईट वागतात. मित्रांनो याचा सुद्धा संबंध तुमच्या घरातील घड्याळाशी जोडलेला असावा. चला तर जाणून घेऊयात वास्तुशास्त्रानुसार घड्याळ कुठे लावावं आणि घड्याळाशी निगडित अत्यंत महत्वाचे नियम आपण कसे पाळावेत.

मित्रांनो सुरुवात करूयात दक्षिण दिशेपासून…खरं तर दक्षिण दिशा ही मृत्यु ची दिशा समजली जाते.दक्षिण दिशा ही मृत्यूचा देवता यमराज यांची दिशा आहे.आणि म्हणून आपण चुकूनही या दिशेला आपलं घड्याळ लावू नका.या मूळे आपल्या घरात यमदेवाचा प्रभाव वाढू लागतो.घरातमध्ये आकस्मित मृत्यू सुद्धा येऊ शकतात.कारण ही मृत्यू ची दिशा आहे.

दुसरा परिणाम म्हणजे दक्षिण दिशा ही स्थिरत्व दिशा आहे. म्हणजे आपली जी वाटचाल आहे ती अचानक थांबते. आपली प्रगती थांबते. आपल्या वाटचालीमध्ये अनेक अडथळे येतात, अनेक समस्या येतात. तुम्ही पाहिलं असेल की चालू काम कधीकधी थांबून जात. कामामध्ये खूप सारे प्रोब्लेम्स येतात. आणि मग अपयश येत. जर आपण दक्षिण भिंतीवरती घड्याळ लावलं असेल तर त्यामुळे आपल्या घराची प्रगती थांबते. आपली वाटचाल थांबते.

मुख्य म्हणजे आपल्या घरातील कर्ता असतो मग तो पुरूष असो किंव्हा स्त्री असो तर या कर्त्या व्यक्तीसाठी दक्षिण भिंतीवर लावलेलं घड्याळ हे अत्यंत हानीकारक ठरत. या कर्त्या व्यक्तीच आरोग्य बिघडू लागत. आणि म्हणून चुकूनही आपण दक्षिण दिशेला असणाऱ्या भिंतीवर घड्याळ लावू नका. दक्षिणेप्रमाने दुसरी जी दिशा आहे ती आहे पश्चिम दिशा. पश्चिम दिशेला सुद्धा वास्तुशास्त्रानुसार आपण आपल्या घरातील घड्याळ लावू नका. पश्चिम दिशा ही सूर्यास्ताची दिशा आहे. पश्चिम दिशा ही सूर्य मावळण्याची दिशा. सूर्य मावळतो म्हणजे सूर्य बुडतो अगदी त्याच प्रमाणे जर आपण पश्चिम दिशेला घड्याळ लावले असेल तर त्या मुळे आपला काळ आपली वेळ सुद्धा बुडू शकते.

वैवाहिक जीवनामध्ये अनेक प्रकारच्या समस्या निर्माण होतात जर आपण पश्चिम दिशेला असलेल्या भिंतीवर घड्याळ लावले तर..पश्चिम दिशा ही काळाची दिशा म्हणून ओळखली जाते. आणि म्हणून या दिशेला आपण चुकूनही घड्याळ लावू नका. काही जणांच्या घरातील घड्याळ ही बंद पडलेली असतात. एकापेक्षा ज्यास्त घड्याळ असतात.मात्र ही घड्याळ चालू स्थितीत असावीत. ती बंद पडलेली नसावीत. घरामध्ये जितकी घड्याळ आहेत ही सर्वांच्या सर्व घड्याळ एकसारखी वेळ दर्शवणारी असावी. एक घड्याळ पुढे आणि एक घड्याळ जर मागे असेल तर मित्रांनो कुटुंबामध्ये ट्रेस वाढतो. ताणतणाव वाढतो. आणि म्हणून सर्व घड्याळ समान वेळ दर्शवणारी असावीत. जी घड्याळ खराब झालेली आहेत ती तात्काळ दुरुस्त करावीत.आणि जर ती दुरुस्त होत नसतील तर ती बाहेर फेकावीत.

पुढची गोष्ट म्हणजे वास्तुशास्त्रानुसार घराच्या मुख्य दरवाजाच्या पाठीमागे सुद्धा आपण घड्याळ लावू नये.हा दरवाजा वारंवार उघडला जातो बंद केला जातो.आणि जी वस्तू वारंवार बंद किंव्हा चालू होते अश्या वस्तू च्या मागे घड्याळ लावल्याने आपल्या प्रगतीमध्ये मोठ्या प्रमाणात चढ उतार होतात.परिणामी घरातील लोकांची मानसिकता खराब होते.आणि म्हणून मुख्य दरवाजाच्या पाठीमागे आपण घड्याळ लावू नये. घड्याळाच्या आकाराबद्धल सुद्धा अनेक जणांच्या मनात शंका असते. अनेक वास्तू तज्ञ अस म्हणतात की घरामध्ये गोलाकार घड्याळ असावं. गोलाकार घड्याळ अत्यंत शुभ मानलं जातं. किंव्हा जे अंडाकार घड्याळ आहे ते सुद्धा चालू शकत. मात्र चौकोनी आकाराचं घड्याळ घरामध्ये आपण चुकूनही लावू नये.

रंगांच्या बाबतीत वास्तू शास्त्र अस म्हणत की घड्याळाचा जो रंग आहे तो कधीही काळ्या रंगाची नसावी. काळा रंग हा मुळता अशुभ मानला जातो. घड्याळाच्या बाबतीत हा घड्याळ कधीही वापरू नये. जे शुभ रंग आहेत त्या मध्ये सोनेरी रंग हा शुभ मानला जातो. त्यानंतर पिवळा रंग, पांढरा रंग, आणि लाल रंग हे चार रंग घड्याळासाठी अत्यंत शुभ मानले जातात. आणि त्यातल्या त्यात सोनेरी रंग अत्यंत शुभ मानला जातो. घड्याळाचे जे काटे आहेत ते अत्यंत टोकदार नसावेत. ते सौम्य असतात तर खूप चांगले.

आणि सर्वात महत्वाचा प्रश्न म्हणजे ते घड्याळ कुठे लावावं. मित्रांनो शुभ परिणाम घडून आणण्यासाठी आपण घड्याळ लावताना तीन दिशा आम्ही आपल्याला सांगत आहे. कोणत्याही दिशेला आपण घड्याळ लावू शकता. पहिली जी शुभ दिशा आहे ती आहे पूर्व दिशा. पूर्व दिशेचा वेशिष्ट म्हणजे की पूर्व दिशेला जर आपण घड्याळ लावलं पूर्व दिशा म्हणजे पूर्व दिशेला असणाऱ्या भिंतीवर जर आपण घड्याळ लावलं तर त्यामुळे वातावरण शुभ ठरत.

आपल्या घरामध्ये सर्व गोष्टी शुभ घडू लागतात. घरातील लोकांमध्ये प्रेमाचं, आपुलकीच वातावरण निर्माण होत. वैवाहिक जीवनात प्रेम वाढीस लागत. आणि म्हणून पूर्व दिशा ही सुखाची दिशा आहे. आपल्या घरामध्ये सुख समृद्धी आणणारी दिशा आहे. दुसरी जी दिशा आहे ती आहे उत्तर दिशा ज्यांना व्यवसायात, नोकरीत प्रचंड प्रगती करायची आहे. ज्यांना भरपूर धनसंपत्ती हवी आहे त्यांनी उत्तर दिशेला घड्याळ लावावं. कारण उत्तर दिशेला लावलेलं घड्याळ हे आपल्या जीवनामध्ये प्रगतीचे वेगवेगळे मार्ग निर्माण करतात.आपल्याला अनेक संधी चालून येतील.

तिसरी जी दिशा आहे ती आहे ईशान्य दिशा..इशान्य म्हणजे पूर्व आणि उत्तर यांच्या मधील दिशा..तर या दिशेवर आपण घड्याळ लावलं तर आपल्या घरातील जो पैसा आहे तो विनाकारण खर्च होत नाही. पैसा घरामध्ये टिकून राहील. लेख आवडला असेल तर नक्की लाईक आणि कंमेंट करा…



टीप : वर दिलेली माहिती सामाजिक आणि धार्मिक मान्यतेच्या आधारावर दिलेली आहे. यामागे कोणतीही अंध श्रद्धा पसरवण्याचा किंवा त्यास वाढ देण्याचा उद्देश्य नाही. त्यामुळे कोणीही तसा गैरसमज करून घेऊ नये.

बुधवार, ३० डिसेंबर, २०२०

*रतन टाटा यांची खूपच सुंदर आणि प्रेरणादायी गोष्ट* 🚀


*रतन टाटा यांची खूपच सुंदर आणि प्रेरणादायी गोष्ट* 🚀

एका सुप्रसिद्ध उद्योगपतीची ही कहाणी अाहे. एक दिवस हा उद्योगपती सकाळी तयार होऊन कामाला जाण्यासाठी निघाला होता. तेवढ्यात त्याच्या समोर घरमालक येऊन उभा राहिला.
 *"आज कसं येणं झालं ?"* उद्योगपतीने त्या माणसाला विचारले. कामाच्या नादात तो विसरून गेला होता की, समोर त्याचा घरमालक उभा आहे.घरमालक विनम्रपणे म्हणाला, "मी भाडं वसूल करायला आलो आहे. दर महिन्याला तुम्ही पाठवता. यावेळेला कामाच्या गडबडीत राहन गेलेलं दिसतं." उद्योगपती वरमला. म्हणाला, "हे घ्या तुमचं घरभाडं. उशीर झाल्याबद्दल
क्षमा करा." एवढे बोलून उद्योगपतीने खिशात हात घालून पैसे काढले व
घरमालकाला दिले.घरमालक   उद्योगपतीला म्हणाला, 

 *तुम्ही एवढे मोठे उद्योगपती असून भाड्याच्या घरात राहता याचे मला आश्चर्य वाटते.*"
 उद्योगपती हसला व
म्हणाला, "मी कोण आहे यापेक्षा मी कसा आहे याला महत्त्व आहे. माझ्या
काही तत्त्वांमुळे मी भाड्याच्या घरात राहतो." घरमालक काही समजला नाही.तो भाडे घेऊन निघून गेला.
हा प्रसंग त्या उद्योगपतींचा ड्रायव्हर पाहत होता. उद्योगपती गाडीत बसले व आपल्या परदेश प्रवासासाठी तिकीट काढायला एका एअरलाईनच्या  ऑफिसात गेले. तिथे बरीच गर्दी होती. उद्योगपती एका सामान्य माणसासारखे रांगेमध्ये उभे राहिले, तेवढयात एअरलाईनच्या काही कर्मचाऱ्यांनी त्यांना पाहिले, ते घाईने पुढे आले आणि म्हणाले, 
*"सर, तुम्ही रांगेत का उभे आहात?*
 आम्ही तुमचे तिकीट काढून तुम्हाला आणून देतो. तुम्ही समोरच्या सोफ्यावर आरामात बसा तम्ही एवढे मोठे उद्योगपती, रांगेत उभे राहन आम्हाला लाजवू नका.
उद्योगपती म्हणाले, "आत्ता मी उद्योगपती म्हणून इथे उभा नाही, तुम्ही एवढी धावपळ करण्याची आवश्यकता नाही. उद्योगपती है माझ्या नावासमोर लावलेले विशेषण आहे. 
*मी कोण आाहे यापेक्षा मी कसा आहे?*
 हे अधिक महत्त्वाचे आहे. एअरलाईनचा स्टाफ हे उत्तर ऐकून चकित झाला. तिकीट काढून उद्योगपतीअपल्या ऑफिसकडे निघाले. रस्त्यात त्यांना अनेक माणसे धावतपळतआपापल्या कार्यालयाकडे जाताना दिसली. त्यांना लाज वाटली की, आपण एवढ्या अलिशान गाडीमधून एकटे प्रवास करीत आहोत. सामान्य माणसे मात्र किती कष्टाने ऑफिसला पोहोचतात. त्या दिवसापासून त्यांनी आपल्या गाडीत लोकांना लिफ्ट द्यायला सुरुवात केली. लिफ्ट मिळालेल्या लोकांचा आनंद पाहून उद्योगपतींना समाधान वाटायचे.
ज्या दिवशी उद्योगपती परदेश प्रवासासाठी निघाले, त्या दिवशी आणखीन एक प्रसंग घडला. हवाई सुंदरीच्या हातून त्यांच्या अंगावर चुकून पेय पडले.त्यामुळे ती घाबरली. तिने पाणी व कपडा आणून त्यांचा ड्रेस स्वच्छ केला.ती त्यांना ओळखत असल्याने तिने शतदा त्यांची क्षमा मागितली. तिला भीती वाटत होती की, या चुकीबद्दल तिला शिक्षा घडणार उद्योगपतींनी तिच्याकडे पाहिले व तिला विचारले, "तू माझ्या अंगावर काय सांडलेस ?'"
हवाई सुंदरी भीत भीत म्हणाली, "माझ्या हातून तुमच्या कपड्यांवर फळांचा रस सांडला, मला क्षमा करा.
उद्योगपती हसले व म्हणाले, "पुढच्या वेळेला माझ्या अंगावर सोडा,व्हिस्की
सांड, उद्योगपतींचे बोलणे ऐकून हवाई सुंदरी खुदुकन हसली. तिच्या मनावरचा सगळा ताण एका क्षणात उतरला.
असे अनेक प्रसंग उद्योगपतींच्या ड्रायव्हरने पाहिले व ऐकले. त्याची उत्सुकता चाळविली गेली. तो उद्योगपतींना म्हणाला, 

*"साहेब, तुम्हाला इतके साधे राहणेव वागणे कसे काय जमते ?* 

आम्ही तर अर्ध्या हळकुंडाने पिवळे होतो. तुम्ही एवढे मोठे उद्योगपती असून तुम्ही किती साधे जगता??.
उद्योगपती म्हणाले, "अरे, मी पण लहान असताना फार उद्दाम होतो. मला सांभाळायला एक गव्हर्नेस होती. एकदा माझ्या मनाविरुद्ध काही घटना घडली तेव्हा मी तिला चक्क लाथ मारली होती. ते पाहून माझे वडील एवढे संतापले होते की, त्यांनी मला बदडून काढले. ते मला म्हणाले होते,

 *"तू कोण आहेस हे बिलकूल महत्त्वाचे नाही; पण तू कसा आहेस हे फार महत्त्वाचे आहे."*

 आयुष्यभर माझे हे वाक्य स्मरत राहा.
तेव्हापासून मी वडिलांचे शब्द स्मरत आलो आहे. मला हे पटले आहे की,
खरोखरच आपण कोण आहोत हे महत्त्वाचे नसतेच. आपण कसे आहोत यावर आपली किंमत ठरते. जगात जेवढे थोर पुरुष होऊन गेले, सगळे साधे होते.'या *उत्तुंग *उद्योगपतीचे नाव रतन टाटा होते.* खरंच, जगात जेवढी उत्तुंग
माणसे होऊन गेली ती सगळी बोलायला, वागायला अत्यंत साधी कुठलीही गुंतागुंत नसलेली अशी असतात. खरेतर साधे राहणे, हेच कठीण असते. व्यक्तींच्या जीवनाचे आपण अनुकरण करायला हवे.

 

सोमवार, २८ डिसेंबर, २०२०

द्धिमान लोकांच्या संपर्कात राहीलो तर आपणही निश्चितच बुद्धिमान होवु शकतो

 *प्रख्यात विद्वान आइनस्टाइन च्या ड्रायव्हरने एकदा आइनस्टाइन यांना म्हटले की--"सर मी आत्तापर्यंत आपल्या प्रत्येक सभेत बसुन आपली सगळी भाषणं पाठ केली आहेत"*


*हे ऐकुन आइनस्टाइन हैराण!!*

*ते म्हणाले ठीक आहे, आता आपण ज्या सभेसाठी जात आहोत तेथील आयोजक मला ओळखत नाहीत, तेथे माझ्या ऐवजी तु बोल मी तुझा ड्राइव्हर म्हणुन बसतो*

*झाले सभेमध्ये ड्राइव्हर स्टेजवर गेला आणि त्याने भाषणाला सुरवात केली*
*उपस्थित सर्वांनी खुप टाळ्या वाजवुन त्याला प्रतिसाद दिला*

*पण त्याच वेळेस तेथे उपस्थित एका प्रोफेसरने त्याला विचारले की-सर आपण आत्ता सापेक्षता ची जी परिभाषा सांगितली ती परत एकदा व्यवस्थित समजुन सांगता का ?*

*खाली ड्राइव्हर म्हणुन जे खरे आइनस्टाइन बसले होते त्यांना वाटले आता चोरी पकडली जाणार...*


*परंतु स्टेजवरील ड्राइव्हरचे उत्तर ऐकुन ते हैराण झाले..*

*ड्राइव्हरने त्या प्रोफेसरला उत्तर दिले की-इतकी सोपी गोष्ट आपल्याला कळाली नाही!!!*

*काही हरकत नाही ही गोष्ट तुम्ही माझ्या ड्राइव्हरला विचारा तो पण तुम्हाला समजुन सांगेल*

*नोट:-जर आपण नेहमी बुद्धिमान लोकांच्या संपर्कात राहीलो तर आपणही निश्चितच बुद्धिमान होवु शकतो ,पण आपली उठबस जर मुर्ख लोकांसोबत असेल तर आपली बुद्धी सुद्धा त्यांच्यासारखी होवु शकते....*

रविवार, २२ नोव्हेंबर, २०२०

1. बूस्टर डोस


 

बूस्टर डोस...





 

एक प्रेरणास्रोत : राधाकृष्ण दमानी...

 एक प्रेरणास्रोत

एकीकडे कोरोनाने संपूर्ण जगाला विळखा घातलेला असतानाच, तिकडे एका संस्थेने सर्वाधिक श्रीमंत लोकांची यादी प्रसिद्ध केली. पहिल्या क्रमांकावर कोण असेल ? याची कल्पना आपल्याला असेलच. पण, मि. व्हाईट नावाने प्रसिद्ध व्यक्ती दुसऱ्या क्रमांकावर विराजमान झाली आणि सर्वच चकित झाले. कोण हा मि. व्हाईट ? काय त्याचा संघर्ष जाणून घेऊ आजच्या भागात. चला तर मग.

1954 साली राजस्थान मधील बिकानेर येथे एका सर्वसामान्य मारवाडी कुटुंबात मि. व्हाईट चा जन्म झाला. मारवाडी कुटुंबात जन्माला आलेला असल्यामुळेच लहानपणापासूनच त्याच्यावर व्यवसायच करण्याबाबतचे संस्कार झाले. त्यामुळे शिक्षणात तो जेमतेमच राहिला. बारावी पास होऊन पदवीच्या शिक्षणासाठी प्रवेश घेतला. अचानक एकेदिवशी वडिलांचा मृत्यू झाला. त्यामुळे त्याला शिक्षण अर्धवट सोडावे लागले.

अगदी कमी वयातच त्याने आपल्या भावाबरोबर काम करायला सुरुवात केली . काही दिवसांत त्याने स्वतःचा नवा व्यवसाय सुरू केला. पण, तो तोट्यात जावू लागला. त्यामुळे लवकरच तो व्यवसाय बंद करावा लागला. त्यावेळी तो 32 वर्षांचा होता.

याच कालावधीत त्याने पुन्हा आपल्या भावासोबत कामाला सुरुवात केली. आता तो शेयर मार्केट मध्ये ट्रेडिंग करू लागला. हे काम करतानाच तो स्वतः देखील शेयर खरेदी करू लागला. प्रत्येक निर्णय विचारपूर्वक घेवून शेयर बाजारात पैसे गुंतवू लागला. मोठ्या संयमाने छोटी-छोटी गुंतवणूक, मोठ्मोठ्या कालावधीसाठी करू लागला. असे करता करता 1999 सालं उजाडलं. तोपर्यंत तो करोडपती बनला होता. आता त्याने एका नवीन व्यवसायात पदार्पण करायचे ठरविले.

त्याने 2002 साली मुंबई जवळील पवई या ठिकाणी, ग्राहकाच्या मनातील प्रत्येक वस्तू एकदम माफक दरात उपलब्ध करून देणारं एक रिटेल स्टोअर सुरू केलं. हळू हळू एका चे दोन, दोनाचे चार अशी संख्या वाढू लागली. प्रत्येक मोठ्या शहरात स्वतःचे रिटेल स्टोअर केवळ सुरूच केले नाही तर ते उत्तम प्रकारे चालविले देखील. 2017 साली त्यांनी आपल्या या कंपनीचे IPO शेयर बाजारात आणले आणि या दोनच दिवसांत त्याची संपत्ती 100 पटीने वाढली.
'फोर्ब्स रियल टाइम बिलिनियरीज इंडेक्स' ने फेब्रुवारी 2020 मध्ये जाहीर केलेल्या भारतातील सर्वाधिक श्रीमंत लोकांच्या यादीत त्याला दुसरे स्थान देण्यात आले. तो मि. व्हाईट म्हणजे राधाकृष्ण दमानी आणि ते रिटेल स्टोअर म्हणजे डी मार्ट होय.

आपला पहिला व्यवसाय डबघाईला आला म्हणून मि. दमाणी यांनी प्रयत्न करणे सोडले नाही. खरंतर "पुन्हा एकदा प्रयत्न करणं. हेच यशाचे गमक आहे." मि. दमाणी यांनी दुसऱ्या 'आणखी एकदा प्रयत्न करण्याच्या' मार्गाने वाटचाल केली. "आपल्या यशाच्या शेयर बाजाराने आयुष्यभरात ला उचांक गाठावा. असे वाटत असेल. तर, आजपासून नव्हे तर आतापासूनच कष्टाची गुंतवणूक करा." नेमका हाच संदेश मि. दमानी यांच्या जीवन प्रवासातून मिळतो.



मि. दमानी भारतातील सर्वाधिक श्रीमंताच्या यादीत दुसऱ्या स्थानावर विराजमान आहेत.














- by Internet



बुधवार, १८ नोव्हेंबर, २०२०

*🔥डेनिस डिडरोट इफेक्ट🔥*

 

*🔥डेनिस डिडरोट इफेक्ट🔥*


*रशियात डेनिस डिडरोट* नावाचा एक अभ्यासू वाचक होता. *इ.स. 1765 मध्ये त्याचे वय जवळ पास 52 वर्ष* होते. त्याने खूप ग्रंथ वाचले होते. *त्याचे स्वत:चे मोठे ग्रंथालय* होते. त्याचे संपूर्ण आयुष्य वाचनात; पण गरिबीत गेले. मुलीच्या लग्नासाठी सुद्धा त्याच्याकडे पैसे नव्हते. इतका तो गरीब होता. त्या वेळी *रशियाची राणी कँथरीनला डेनिस डिडरोटच्या* गरीबीबद्दल कळले. तिने *डिडरोटला* त्याच्याकडील *लायब्ररी विकत घेण्यासाठी 1000 GBP, म्हणजेच 50 हजार डॉलर्स म्हणजे; आजचे जवळपास साडेतीन कोटी रुपये डिडरोटला* देऊ केले. *डेनिस डिडरोटने मान्य केले व त्याने आपले ग्रंथालय विकून टाकले*.


*डेनिस डिडरोट एका दिवसांत खूप श्रीमंत झाला*. त्याने त्या पैशातून लगेच *'स्कार्लेट रॉब'*;  म्हणजे एक उच्च प्रतीचा व महाग असा पोषाख खरेदी केला. हा सदरा वापरत असतांना त्याला वाटले की; आपण उच्च प्रतीचा पोषाख घालतोय; पण आपल्या घरात मात्र तशा उच्चप्रतीच्या वस्तू नाहीत. मग त्याने हळूहळू घरातल्या वस्तू बदलल्या. किचन रूममधल्या वस्तू बदलल्या. फर्निचर बदलले. सगळं काही नवं नवं. आता त्याचं संपूर्ण घर आणि पोषाख दोन्ही ही शोभून दिसत होते. परंतु हे सगळं केल्याने तो पुन्हा कंगाल झाला आणि कर्ज ही वाढत गेले. मोठ्या दु:खाने डेनिस डिडरोटने हे सहन केले आणि मग त्याने हे सगळे अनुभव आपल्या एका निबंधांत लिहून ठेवले. यालाच *मानस शास्त्रातील 'डिडरोट इफेक्ट' (Diderot Effect)* म्हणतात. 


*भारतातले मोठे उद्योजक, व्यापारी, ट्रेडर्स, डेव्हलपर्स पुढारी सुद्धा; या 'इफेक्ट'चा* छुप्या पद्धतीने अवलंब करतात. याचे निरीक्षण आपण स्वत: बद्धल करून पहाण्यास हरकत नाही. कसे?


समजा आपण *महागडे कपडे घेतले; तर त्याला मॅचिंग घड्याळ, पेन, बूट, गाडी.... इ. घेणार*. 

घरात *मोठा टी.व्ही*. आणला की *चांगला टेबल, फर्निचर, HD वाहिन्या सुरु करणार*. घराला *नवा रंग लावला की त्याला मॅचिंग पडदे लावून सजावट करणार*.


समजा आपण पन्नास हजार रूपयांचा मोबाईल घेतला; तरी  आपल्याला आणखी काहीतरी कमी आहे असे वाटते. मग अजून 600 रुपयांचा गोरील्ला ग्लास लावणार. दर महिन्याला 500 रुपयांचे कव्हर बदलणार. शंभर रुपयांचा हेडफोन चालला असता; पण अडीच तीन हजाराचा हेडफोन घेणार. कारण या मोबाईलला स्वस्त शोभून दिसत नाही. हे सर्व कशासाठी? इतरांवर इंप्रेशन मारण्यासाठी. यालाच म्हणतात *'डिडरोट इफेक्ट'* 

थोडक्यात सांगायचे तर; एक नवीन वस्तू विकत घेतली की; तिच्यामुळे दुसऱ्या वस्तूंचा दर्जा आपोआपच कमी होतो; आणि तो वाढविण्यासाठी आपण आणखी जास्त खर्च करीत जातो.


*सर्वच उद्योजक, व्यापारी, ट्रेडर्स या 'इफेक्ट'चा* छुप्या पद्धतीने वापर करतात. 
एक laptop विकत घेतांना त्यासोबत हजार दोन हजाराचा antivirus टाकून देतो. हजार बाराशेचं कव्हर घेतो; ज्याचा क्वचितच वापर केला जातो. *कुंडी वा फुलझाड विकत घेतलं की; सोबत शे दोनशे रुपयाचे खत* माथी मारलं जातं. लग्न समारंभात तर या प्रदर्शनाची चढा ओढ लागलेली दिसून येते. अशी असंख्य उदाहरणे आहेत.


*आपण एक वस्तू घ्यायला गेलो की; दुसऱ्या वस्तू आपोआपच घेतो; गरज नसली तरी*. अशा पद्धतीने आपण एक एक वस्तू घेऊन अनेक अनावश्यक किंवा फारशा महत्वाच्या नसणाऱ्या वस्तू घेत असतो; आणि ते आपणास कळत सुद्धा नाही. यालाच *'spiraling consumption'* म्हणतात. म्हणजे; एका वस्तूमुळे दुसऱ्या वस्तूची गरज वाटणे आणि ती विकत घेणे. हाच तो *'डिडरोट इफेक्ट'* (Diderot Effect) होय. ही सामान्य *मानवी प्रवृत्ती* (human tendency) आहे.


या प्रवृत्तीचे परिणाम भयानक होत असतात; पण ते उघड्या डोळ्यांनी दिसत नाहीत. आपण *नकळतपणे अनावश्यक खर्च* करत जातो. काही लोकांच्या हे लक्षात येतं; तर काहींच्या लक्षात खूप उशिरा लक्षात येतं पण अनेकांच्या हे लक्षातच येत नाही. म्हणून ते खूप खर्च करीत असतात. 


माणसाला *खर्च करताना भीती वाटत नाही*; पण नंतर *हिशोब लागत नाही*; तेव्हा त्याचा त्रास होतो. म्हणून कोणतीही वस्तू खरेदी करताना; *या वस्तूची मला कितपत गरज आहे?* असा स्वत:च स्वत:ला प्रश्न विचारावा. विचार करून त्याचं *उत्तर जर होय आलं तरच ती वस्तू खरेदी करण्याचा निर्णय घ्यावा*. असा निर्णय घेतल्यावर त्या *वस्तूचा दर्जा आणि किंमत वाजवी आहे कां*? याचा विचार करून मिळेल त्या किंमतीत न घेता ती वाजवी किंमतीत घेण्याचा प्रयत्न करावा. 


दुकानदार एक वस्तू समोर ठेवतो; लगेच तो दुसरी वस्तू दाखवून संभ्रम निर्माण करतो. तेव्हा एक गोष्ट लक्षात घेतली पाहिजे की; ती वस्तू कितीही चांगली असली; तरी तिचा आपल्या उपयोगितेशी व आनंदाशी काही संबंध नसतो. तो आनंद क्षणिक असतो. कालांतराने तो आनंद ही संपतो आणि पैसे ही जातात. म्हणून या प्रवृत्तीला आळा घालण्याची गरज आहे. पण त्यासाठी स्वतःच प्रयत्न करावा लागतो. 


संदर्भ :

*'डिडरोट इफेक्ट'* 

(Diderot Effect)

*Understanding the 'Diderot Effect' and how to overcome it?*

माझ्याबद्दल